ساخت کپسول اکسیژن
🧭 ساخت کپسول اکسیژن | مراحل تولید، جنس بدنه و استانداردهای ایمنی
✅ مقدمه
کپسول اکسیژن یا سیلندر اکسیژن یکی از تجهیزات حیاتی برای ذخیره‌سازی و انتقال اکسیژن فشرده است. این سیلندرها در صنایع مختلف از جمله پزشکی، بیمارستانی، جوشکاری و حتی غواصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرآیند ساخت کپسول اکسیژن باید با دقت بالا و طبق استانداردهای جهانی انجام شود تا ایمنی و کارایی آن تضمین گردد. در ادامه، مراحل تولید و ویژگی‌های فنی این کپسول‌ها را بررسی می‌کنیم.
🔹 جنس بدنه کپسول اکسیژن
بدنه‌ی کپسول اکسیژن باید در برابر فشار بالا و خوردگی مقاوم باشد.
رایج‌ترین مواد مورد استفاده در ساخت آن عبارت‌اند از:
- فولاد کربنی (Carbon Steel): مقاوم و مناسب برای سیلندرهای صنعتی.
- فولاد ضدزنگ (Stainless Steel): مقاوم در برابر زنگ‌زدگی، مناسب برای مصارف پزشکی.
- آلومینیوم آلیاژی: سبک‌تر، قابل‌حمل‌تر و رایج در کپسول‌های خانگی و پرتابل.
هر ماده، بر اساس کاربرد (پزشکی یا صنعتی) انتخاب می‌شود تا تعادل بین وزن، ایمنی و مقاومت حفظ گردد.
🔹 مراحل ساخت کپسول اکسیژن
1. انتخاب و آماده‌سازی مواد اولیه
ابتدا ورقه‌های فولاد یا آلومینیوم با ضخامت مشخص انتخاب می‌شوند. این مواد باید دارای استانداردهای بین‌المللی مانند ISO 9809 یا EN 1964 باشند.
2. شکل‌دهی بدنه سیلندر
- ورق فلزی به شکل استوانه بریده و به‌صورت یک‌تکه (Seamless) یا جوشی (Welded) ساخته می‌شود.
- در روش یک‌تکه، فلز با استفاده از فرآیند کشش عمیق (Deep Drawing) شکل می‌گیرد تا هیچ درزی وجود نداشته باشد؛ این روش ایمنی بالاتری دارد.
3. فرآیند عملیات حرارتی (Heat Treatment)
سیلندرها برای افزایش مقاومت مکانیکی، در کوره‌های مخصوص تا دمای بالا حرارت داده می‌شوند و سپس به‌صورت کنترل‌شده خنک می‌گردند.
4. تراشکاری و نصب شیر (Valve Fitting)
قسمت بالای سیلندر رزوه‌کاری می‌شود تا شیر اکسیژن به‌طور محکم نصب گردد. این شیرها معمولاً از برنج یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شوند.
5. تست هیدرواستاتیک و ایمنی (Hydrostatic Test)
هر کپسول باید قبل از استفاده تحت آزمون فشار بالا قرار گیرد تا از عدم نشت و مقاومت آن اطمینان حاصل شود.
در این تست، سیلندر با آب پر می‌شود و تا ۱.۵ برابر فشار کاری تحت آزمایش قرار می‌گیرد.
6. رنگ‌آمیزی و علامت‌گذاری (Painting & Marking)
- سیلندرهای اکسیژن پزشکی معمولاً به رنگ سفید یا سبز رنگ‌آمیزی می‌شوند.
- روی بدنه اطلاعاتی مانند شماره سریال، ظرفیت، فشار کاری، تاریخ تولید و نام سازنده حک می‌شود.
🔹 استانداردهای ساخت کپسول اکسیژن
تولید کپسول اکسیژن باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملی انجام شود تا ایمنی کاربر تضمین گردد. مهم‌ترین استانداردها عبارت‌اند از:
- ISO 9809-1 / ISO 9809-3: استاندارد بین‌المللی برای سیلندرهای فولادی بدون درز.
- EN 1964: استاندارد اروپایی مربوط به تست و ایمنی سیلندرها.
- DOT 3AA / 3AL: استاندارد وزارت حمل‌ونقل آمریکا برای سیلندرهای گاز فشرده.
- ISIRI 6904: استاندارد ملی ایران برای سیلندرهای گازهای فشرده.
🔹 کنترل کیفیت و ایمنی
در پایان، هر سیلندر تحت بازرسی‌های دقیق قرار می‌گیرد از جمله:
- تست نشتی (Leak Test)
- بازرسی چشمی بدنه و جوش‌ها
- بررسی ضخامت دیواره
- آزمون چکش‌کاری و مقاومت ضربه
تنها پس از گذراندن این مراحل، سیلندر مهر تأییدیه دریافت کرده و آماده‌ی استفاده می‌شود.
✅ نتیجه‌گیری
ساخت کپسول اکسیژن فرآیندی دقیق و تخصصی است که نیاز به رعایت کامل استانداردهای ایمنی دارد. استفاده از مواد اولیه‌ی باکیفیت، تست‌های ایمنی منظم و کنترل دقیق فشار از جمله مواردی است که ایمنی کاربران و عمر مفید کپسول را تضمین می‌کند.
